Οι ευθύνες για τα Τέμπη αφορούν και πολιτικά πρόσωπα – Αποφασισμένοι οι συγγενείς των θυμάτων να φτάσουν μέχρι το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.. Τι δείχνουν οι ποινικές διώξεις σε ανώτατα στελέχη του ΟΣΕ που τοποθετήθηκαν επί Καραμανλή. Το πόρισμα των δικαστικών πραγματογνωμόνων καίει το αφήγημα Μητσοτάκη
Στα ανώτατα κλιμάκια των διοικήσεων του ΟΣΕ στρέφεται πλέον η έρευνα του ειδικού εφέτη ανακριτή για την τραγωδία στα Τέμπη που βύθισε στο πένθος 57 οικογένειες, μετά και την ολοκλήρωση του πορίσματος των δικαστικών εμπειρογνωμόνων. Μέχρι στιγμής έχουν ασκηθεί ποινικές διώξεις, σε βαθμό είτε πλημμελήματος είτε κακουργήματος, σε συνολικά δώδεκα φυσικά πρόσωπα. Μεταξύ αυτών είναι πέντε ανώτερα διευθυντικά στελέχη του ΟΣΕ, τα μέλη της επιτροπής που αποφάσισαν για τη μετάταξη του σταθμάρχη, αλλά και ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του οργανισμού Σπύρος Πατέρας.
Ένα πρόσωπο που αποτέλεσε επιλογή της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου Μεταφορών, με τον πρώην υπουργό Μεταφορών Κώστα Καραμανλή να του πλέκει το εγκώμιο στην αρμόδια Επιτροπή Θεσμών της Βουλής το 2020 όταν εγκρίθηκε ο διορισμός του. Οσα καταγράφουν στα συμπεράσματά τους οι δικαστικοί πραγματογνώμονες τινάζουν στον αέρα όλα τα επιχειρήματα που χρησιμοποίησε από την πρώτη στιγμή η κυβέρνηση Μητσοτάκη προκειμένου να αποσιωπήσει τις βαριές ευθύνες της για την τραγωδία στήνοντας επικοινωνιακά σόου μπροστά στις κάμερες. Το βασικό συμπέρασμα είναι ένα και δεν επιδέχεται αμφισβήτηση: Εάν λειτουργούσαν τα ηλεκτρονικά συστήματα ασφαλείας, η τραγωδία θα είχε αποφευχθεί ακόμη και εάν είχε γίνει λάθος από τον ανθρώπινο παράγοντα.
Έκθετος ο Γεραπετρίτης
Ενα από τα κρίσιμα συμπεράσματα της έκθεσης των δικαστικών εμπειρογνωμόνων είναι ότι το μοιραίο βράδυ της 28ης Φεβρουαρίου 2023 δεν λειτουργούσαν τα «συστήματα ασφαλούς διαχείρισης σιδηροδρομικής κυκλοφορίας» και συγκεκριμένα «τα συστήματα ελέγχου κατάληψης πεδίων γραμμής και η φωτοσήμανση που τα οριοθετεί». Το γεγονός αυτό, όπως επισημαίνεται, είχε αποτέλεσμα «να μη λειτουργεί η τηλεδιοίκηση εντός των σταθμών και στην ανοιχτή γραμμή, αφήνοντας τον εν υπηρεσία σταθμάρχη ως μοναδικό εποπτεύοντα της πορείας των συρμών, με τον περιορισμένης εμβέλειας τοπικό πίνακα χειρισμών του σταθμαρχείου».
Το συμπέρασμα αυτό αφήνει έκθετο τον πρώην υπουργό Επικρατείας Γιώργο Γεραπετρίτη, ο οποίος ακόμη και τώρα υποστηρίζει ότι η τηλεδιοίκηση στη Λάρισα λειτουργούσε κανονικά. Πρόκειται άλλωστε για τον υπουργό που αναλαμβάνοντας τότε τύποις το υπουργείο Μεταφορών είχε διορίσει με συνοπτικές διαδικασίες επιτροπή εμπειρογνωμόνων η οποία δεν κατέληξε σε κανένα ουσιαστικό συμπέρασμα για τις εγκληματικές ευθύνες που οδήγησαν στην εθνική τραγωδία.
Ως προς τα καταλυτικά συμπεράσματα της έκθεσης, καθοριστικό υπήρξε και το γεγονός ότι δεν λειτουργούσε ούτε το Κέντρο Ελέγχου Κυκλοφορίας Λάρισας, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει κεντρικός χειριστής που να επιτηρεί τον σταθμάρχη Λάρισας και να μπορεί να παρέμβει σε περίπτωση λανθασμένων χειρισμών. Οπως επισημαίνεται στην έκθεση, «η ύπαρξη λειτουργούντων ελεγχόμενων πεδίων γραμμής, η ορθή φωτοσήμανσή τους και η επαρκώς εξοπλισμένη και επανδρωμένη υπηρεσία τηλεδιοίκησης (Κέντρου Ελέγχου Κυκλοφορίας) θα απέτρεπαν το συμβάν».
Επίσης, οι πραγματογνώμονες διαπίστωσαν ότι δεν λειτουργούσε ούτε το ηλεκτρονικό σύστημα ασφαλείας ETCS, το οποίο είναι εγκατεστημένο στη σιδηροδρομική γραμμή. Πρόκειται για ηλεκτρονικό σύστημα αυτόματου ελέγχου κυκλοφορίας και προστασίας συρμών, το οποίο στην ουσία προστατεύει από ανθρώπινα λάθη και από παρερμηνεία εντολών. Την προμήθεια και εγκατάστασή του είχε υπογράψει ο ΟΣΕ από το 2007. Μέχρι και σήμερα ωστόσο δεν έχει ολοκληρωθεί στο σύνολό του.
Πώς θα είχαν αποφευχθεί όλα
Οι εμπειρογνώμονες επιρρίπτουν στο πόρισμά τους ευθύνες τόσο στον μηχανοδηγό της μοιραίας αμαξοστοιχίας όσο και στον σταθμάρχη της Λάρισας. Ωστόσο από τα συμπεράσματα της έκθεσης είναι ξεκάθαρο ότι δεν είναι οι αποκλειστικά υπεύθυνοι για την τραγωδία, όπως προσπάθησε από την πρώτη στιγμή να πείσει τους πολίτες η κυβέρνηση Μητσοτάκη. Αναλυτικά οι πραγματογνώμονες ξεκαθαρίζουν ότι εάν λειτουργούσαν τα ηλεκτρονικά συστήματα ασφαλείας, η τραγωδία θα είχε αποφευχθεί δίχως να χρειάζεται «ανθρώπινη παρέμβαση».
«Το ETCS με την παράλληλη λειτουργία των ελεγχόμενων πεδίων γραμμής και της φωτοσήμανσης θα απέτρεπε με βεβαιότητα το συμβάν και χωρίς την απαίτηση ανθρώπινης παρέμβασης» επισημαίνεται χαρακτηριστικά.
Επιλογή Καραμανλή
Στο μεταξύ σε κρίσιμο σημείο βρίσκονται οι έρευνες του ειδικού εφέτη ανακριτή, καθώς αγγίζει ανώτατα κλιμάκια των διοικήσεων του ΟΣΕ, τα οποία είχαν άμεση σχέση με την πολιτική ηγεσία του υπουργείου Μεταφορών καθώς αποτελούσαν επιλογή της. Ειδικότερα, ένα από τα πρόσωπα στα οποία έχει ασκηθεί ποινική δίωξη για το αδίκημα της παράβασης καθήκοντος είναι και ο πρώην πρόεδρος του ΔΣ και διευθύνων σύμβουλος του ΟΣΕ Σπ. Πατέρας. Για το ίδιο αδίκημα διώκονται επίσης τα μέλη της επιτροπής που αποφάσισαν τη μετάταξη του σταθμάρχη.
Ο Σπ. Πατέρας τοποθετήθηκε στη θέση του προέδρου και διευθύνοντος συμβούλου του ΟΣΕ τον Οκτώβριο του 2020. Στην εισήγησή του ο τότε υπουργός Υποδομών και Μεταφορών Κων. Αχ. Καραμανλής είχε πλέξει το εγκώμιο του Σπ. Πατέρα λέγοντας ότι «αποτελεί την καλύτερη επιλογή, αφού στην κεφαλή του ΟΣΕ χρειάζονται άτομα με διοικητικές ικανότητες, ικανά να ανταποκριθούν με επιτυχία στις νέες προκλήσεις του οργανισμού αλλά και να αντιλαμβάνονται πλήρως το αντικείμενο που καλούνται να αναλάβουν». Το ερώτημα που τίθεται πλέον και μένει να απαντηθεί τους επόμενους μήνες είναι κατά πόσο η έρευνα της Δικαιοσύνης θα βάλει στο κάδρο των ευθυνών –εκτός από στελέχη και υπαλλήλους του ΟΣΕ– και πολιτικά πρόσωπα για πράξεις και παραλείψεις τους που οδήγησαν στην τραγωδία, με δεδομένο ότι όλοι είχαν ενημερωθεί για τις εγκληματικές παραλείψεις που έθεταν σε κίνδυνο την ασφάλεια των επιβατών.
Στο κάδρο πολιτικά πρόσωπα
Ο γνωστός δικηγόρος Λουκάς Αποστολίδης, που έχει αναλάβει την εκπροσώπηση οικογενειών θυμάτων της τραγωδίας, υπογραμμίζει σχετικά στο Documento: «Η εγκληματική αμέλεια και ανεπάρκεια οργανισμών και προσώπων συνέβαλαν καθοριστικά για την τραγωδία, πέραν των ανθρώπινων λαθών του σταθμάρχη κ.λπ. Ο τελικός σταθμός προς διερεύνηση ευθυνών, ο “λάκκος των λεόντων”. Αυτό που η λαϊκή ρήση αναφέρει: Για να βρεις τον μίτο της Αριάδνης ακολουθείς τον δρόμο του χρήματος και των συμφερόντων. Διοικούντες και πολιτικοί εποπτεύοντες δεν αρκεί να λογοδοτήσουν για πλημμεληματικές πράξεις. Οι τροποποιήσεις της βασικής σύμβασης 717 και η ως σήμερα μη εκτέλεσή της για να υπάρξει ασφάλεια κυκλοφορίας των τρένων καθώς και ασφάλεια στη μετακίνηση των πολιτών πρέπει να φωτιστούν με το μάτι της Δικαιοσύνης».